بخشودن یا نابخشودن

اندیشه محوری تبلیغات عام رسانه ای این است که افراد ستم دیده با بخشودن افرادی که به آن‌ها ستم کرده‌اند احساس بهتری می‌کنند و به این ترتیب احساس قدرت بیشتری می‌کنند. اما واقعاً همیشه این اتفاق می‌افتد؟ آیا کسی که می‌بخشد و کسی که بخشیده می‌شود، آخر سر احساس بهتری پیدا می‌کنند؟  کتاب "بخشودن " می‌خواهد به این پرسش ها بپردازد و نشان دهد که بخشودن در تمام اشکال خود اخلاقی نیست و گاهی امری غیر اخلاقی می‌شود و مهم‌تر این‌ که هیچ دلیلی نمی‌تواند بخشودن را به یک وظیفه یا تکلیف برساند.

- نگاه شفابخشانه به بخشش همیشه راه گشا نیست، این نگاه نگاهی بسیار سطحی و نازل به بخشش است. در این نظر اصلاً توجهی به واقعیت‌های خطاکاری ها و بد کردن‌های هولناک و بلایی که بر سر قربانیان می‌آورد و معنایی که نزد آن دارد نمی‌شود.

- به نظر نیچه بخشودن به هیچ روی عملی بلندنطرانه و سخاوتمندانه نیست بلکه به عکس، بخشودن، در تجلیات گوناگونش، کوشش خود محورانه قربانی برای به زنجیر کشیدن خودپسندی جریحه دارشده اش است. در نهایت بخشودن ممکن است با انگیزه‌های بزدلانه یا ملاحظات خودخواهانه و برای راه انداختن کار خویش انجام گیرد، که غالباً هم چنین است و این انگیزه‌ها واجد هیچ گونه ارزش اخلاقی نیستند.

 - پس از کشمکش‌های اجتماعی دهشت‌بار، با فجایعی که به بار آورده‌است، حفظ احساس انزجار در میان قربانیان شاید همان چیز ضروری است که می‌تواند ما را از آن فراموش‌کاری سهل و آسان که می‌تواند منجر به تکرار همان وحشت‌ها درآینده شود، در امان نگه دارد. آن چه جامعه‌ای آشفته و زخم‌خورده لازم دارد شاید عدالت باشد و نه بخشودن.

- در نهایت  اگر چه ممکن است دلایل نبخشودن و پاربرجا ماندن خشم و بیزاری، به همان قوت دلایل بخشودن باشند، اما بخشودن ستودنی‌تر است چون از حد تکلیف و وظیفه فراتر می‌رود. چون بخشودن کاری است دشوار، چون بخشودن کاری سخاوتمندانه و بلندنظرانه است و بالاخره چون در نهایت عشق و محبت بهتر و برتر از نفرت است.

پ.ن: بخشودن / ایوگارارد، دیوید مک ناتون / ترجمه خشایار دیهیمی / نشر گمان / زمستان 1392/ مجموعه تجربه و هنر زندگی