اراده معطوف به دانستن

دوستی در کامنتهای  اینجا  از حقارت اراده فهمیدن گفت و اینکه تفکر در مقابله با امر تفکر بر انگیز رخ می دهد و هر کوششی بریده از این مهم ، یا تفنن است یا اراده کور برای دانستن و نیهیلیسمی منفی معطوف به  دانستن برای دانستن.

تا اینجا مشکلی نیست ، اما گویا ایشان هر اراده ای به دانستن و فهمیدن غیر از اراده خودشان را چنین می پندارند . وقتی صحبت از دستاوردهای اندیشه هایشان می شود با تیغی که نقد می نامندش به هر آنچه که دستاورد و فایده و حاصل و تحقق یافتگی است حمله می برند و دستاورد اندیشی را چونان روش شناسی معضل اندیشه و تفکر می دانند و  از محافظه کاران بیچاره و خامدستی می گویند که می خواهند دستاورد اندیشی را امری پیشا انتقادی جلوه دهند .

اما در عین حال جالب است که ایشان در بیان علت پرداختنشان به فلسفه و آرا فیلسوفان می گویند که فلسفه جعبه ابزاری است که برای حل بی نهایت مسأله و برقراری نسبت با اکنون بسراغش رفت . بسیار خوب همین نگاه ، مگر نوعی فایده باوری نیست ؟ آیا فایده و سود معنایی فراختر از آنچه که از قرن هجدهم مطرح بوده است ندارد ؟ و من در شگفتم چرا گمان می کنید که همه آن بی نهایت مسأله ، پارسایی در تفکر و مواجهه با امر تفکر برانگیز و ضرورت و اکنونیت برای شماست و دیگران اگر بواسطه رویا رویی با پرسش هایی جدی در تحقق زندگیشان از هر راهی آکادمی یا غیر آکادمی ، با ادبیاتی متفاوت با شما میلی برای بیشتر دانستن و فهمیدن و پرسیدن داشته باشند یا توریست تفننی اند و یا صاحب اراده ای کور و در پی دانستن برای دانستن و لاجرم جدی گرفته نمی شوند.

در پرهیز دادن علوم آکادمیک از ادعای رسیدن به حقیقت عینی ! و نتایج بحران زای آن می گویند تفکر انتقادی راهی برای به اندیشه کشاندن بحران های کنونی است. ولی مگر نه اینکه بقول خودتان همین تفکر انتقادی یک پایش روی ارسطو و کانت و هگل است و پای دیگرش روی زمین تفکر تاریخی و انضمامی ؟ بسیار خوب پایه های تحقق یافته شما کجاست ؟ پس به جرأت همان همشهری ام می گویم که در تفکر انتقادی نامیدن این آشوب های ذهنی وطنی ، سخت باید مشکوک ماند!

اینجا مناقشه بر سر کلیشه ها و کاریکاتورهایی از اندیشه های مورد بحث است و نه خود آنها. سوء تعبیر در عقاید و ایدئولوژیک خواندن آنها و تردید در انگیزه ها هم بیداد می کند. بدیهی است که برای پرهیز از چنین معضلاتی باید به قاعده و روشی رجوع کرد تا تفاوت میان استدلال و زبان آوری مشخص شود . به نظر می رسد منطق تلاشی است که می تواند اختلاف میان استدلال معتبر و نا معتبر را مشخص کند و البته اگر منطق را هم معضلی برای تفکر بشماریم و هر کس که خواست  ربط منطقی مقدمات و نتایج را بداند با تهمت و برچسب عقب مانده ای که ما را نمی فهمد برانیم که دیگر تکلیف معلوم است .

اما من چرا می خواهم بدانم ؟ چون دانستن است که به من می فهماند که هیچ نمی دانم پس هیچ نمی کنم و هیچم .  چون دانستن است که ارزشی در خود است . چیزی که باید در جست و جوی آن بود زیرا هر چه بیشتر بیاموزیم ، فرهیخته تر خواهیم  شد، مردمانی نیکوتر و حساس تر خواهیم شد که می توانیم امر حقیقتی و امر زیبا را ارج نهیم و لذایذ عمیق تر و ظریف تری در این جهان بیابیم . ما شهروندانی با انسانیتی تحقق یافته تر می شویم . این دانستن با نقد همواره  خود بیگانه نیست .

این میل به تفکر و آموختن هر چه هست فراتر از رفتن از عیشی به نوشی است فراتر از شهوت کور دانستن  و مرا بیم و پرهیزی نیست از سوزاندن نقشه ها و پای نهادن بر جاده های از پیش ساخته نشده 

اما آیا تفکر در بی عملی یا برج عاج نشینی در تفکر می تواند شناخت معتبر و معینی از جهان به ما بدهد ؟ آیا  چشم دوختن به اندیشیده های دیگران ما را از اندیشیدن و دانستن بی نیاز می کند ؟ آیا آن حد نهادن بر " میل به دانستن " پیش رو گذاردن  حقارت بار خطاها و ناتوانی های بشر نیست ؟